مقدمه

fish به ابزار نامطلوب، قطعه تجهیزات، یا سایر شیء های نامطلوب یافت شده در چاه که پیشرفت عملیات را متوقف یا به تاخیر بیاندازد، گفته می شود. در صنعت حفاری چاه های نفت و گاز fishing یا عملیات مانده یابی را به عنوان عملیاتی برای حذف اشیاء نامطلوب (fish) از چاه تعریف می کنند.

fishing مستلزم استفاده از روش‌ها و تجهیزات تخصصی برای برداشتن یا بازیابی fish است. هر عملیات fishing مشکلات خاص مربوط به خود را دارد که هر کدام نیازمند تجزیه و تحلیل مناسب و تفکر خلاق است. اغلب عملیات های fishing، با استفاده از ابزارهای متنوعی در زمان طولانی روی دکل انجام می شوند که باعث هزینه های عملیاتی زیادی می شوند.

دلایل عملیات fishing در صنعت نفت و گاز حفاری

در عملیات حفاری، به دلایل زیادی عملیات مانده یابی انجام می شود. اما شایع ترین علل fishing در نتیجه اتفاقات زیر است:

گم شدن ابزار و تجهیزات به دلایل مختلف در چاه

پیچ خوردن یا جدا شدن رشته حفاری

مشکل گیر کردن لوله (twist-off)

گیر کردن ابزار نمودارگیری (wireline logging)

هر نوع از «fish» به ابزار و تکنیک های خاصی برای بازیابی نیاز دارد. هزینه ها و خطرات هنگام مانده یابی، ارتباط آزادانه کارکنان عملیات و مهندسی را ضروری می کند. برای عملیات مانده یابی نسبتاً ساده مانند بازیابی لوله ای که به طور ناخواسته افتاده یا در چاه مانده است، می توان از اورشات (overshot) برای بازیابی سریع و ارزان قیمت استفاده کرد. برای یک کار پیچیده تر مانند بازیابی لوله های گیر کرده یا سیمانی، یا بازیابی چندین ابزار سیمی ابزارها و مهارت های ویژه مانده یابی مورد نیاز است. در صورت بروز چنین مواردی، باید یک اپراتور با تجربه در نظر گرفته شود.

برای خرید کروماتوگراف نمودارگیری کلیک کنید

آشغال در چاه

زباله های گم شده در چاه یکی از دلایل مکرر عملیات fishing است. دلایل احتمالی زیادی برای گم شدن آشغال ها در چاه وجود دارد، اما شایع ترین علل آن موارد زیر است:

از دست دادن مخروط و یاتاقان های مته حفاری

افتادن ناخواسته  ابزارهای دستی یا سایر اشیاء متفرقه از سطح زمین

از بین رفتن قطعات غلتکی ریمر (roller reamer)

از دست دادن بازو و مخروط hole opener (وسیله ای برای باز نگه داشتن چاه)

از دست دادن یک بازوی underreamer

از دست دادن یک مته پیلوت (pilot) در حین عملیات باز کردن چاه

اولین قدم در بازیابی زباله های گم شده در چاه، شناسایی آن شی است. اگر چیزی در چاه حین عملیات رها شده باشد یا به طور تصادفی در چاه افتاده باشد، به راحتی قابل تشخیص است. اگر نوع و پیکربندی شی مشخص نباشد، باید برای آن یک قالب در نظر گرفته شود. هنگامی که نوع و اندازه جسم مشخص شد، می توان آن شئ را به صورت کامل بازیابی کرد. در صورتی که شئ کامل بازیابی نشود باید آسیاب یا شکسته شود. به طور کلی ترجیح داده می شود که زباله ها را به طور کامل به جای تکه ای بازیابی شوند، اما این امر همیشه امکان پذیر نیست.

رشته جدا شده

یکی از دلایل متداول عملیات مانده یابی در چاه های نفت و گاز زمانی است که به دلیل خستگی فلزی، قطعات رشته حفاری پیچ خورده باشد. جابجایی خشن، ایجاد زخم توسط قالب های انبر، گشتاور نامناسب، خوردگی و فرسایش در نتیجه شستشو در بدنه لوله یا ترک هایی که تحت فشارهای خمشی و پیچشی مداوم در حین عملیات حفاری انجام می شود. متداول ترین نقطه برای این اتفاق در اتصال لوله وزنی (drill collar) ، در محل اتصال ابزار لوله حفاری است زیرا سطح تنش بسیار زیاد باعث ایجاد ترک می شود.

علائم سطحی پیچ خوردگی شامل کاهش وزن رشته حفاری، عدم نفوذ، کاهش فشار پمپ گل، افزایش سرعت پمپ، کاهش گشتاور حفاری و افزایش سرعت چرخشی است.

برای خرید لوله وزنی سنگین کلیک کنید

دلایل گیر کردن لوله

اغلب، شرایط در حین عملیات حفاری منجر به گیرکردن رشته حفاری در چاه می شود. خطای انسانی و خرابی رشته های مکانیکی می توانند جزئی از این شرایط باشند. بازیابی لوله گیر کرده یک عملیات دشوار، زمان بر و پرهزینه است، بنابراین بهتر است نوع گیرکردن شناسایی شود تا موثرترین روش بازیابی بلافاصله آغاز شود.  در ادامه دلایل گرفتگی لوله ارائه شده است:

گرفتگی دیفرانسیلی

گرفتگی مکانیکی

Undergauge Hole

به اندازه کافی تمیز نکردن چاه

هدرروی گل

آشغال در چاه

 Keyseating

 شکستن لوله

 Ledges & Doglegs

گیر کردن در سیمان