نمودارگیری چیست؟
نمودارگیری امکان ثبت دقیق مشخصات سازند را فراهم می کند. لاگ یا نمودار توسط ابزار های ژئوفیزیکی به درون چاه فرستاده می شود و بر اساس اندازه گیری های فیزیکی است. در ابتدا، اولین نمودارگیری شامل لاگ الکتریکی پایه (مقاومت) و لاگ پتانسیل خود به خود (sp) بود.
وظیفه نمودارگیری، شرح مشخصات سازندهای زیر سطحی و رویدادهایی که حین حفاری با آنها مواجه میشود است. لاگ ها می توانند شامل مشاهدات بصری باشند یا توسط ابزارهایی که حین حفاری در چاه پایین می آیند ثبت شوند.
تاریخچه نمودارگیری
در اوایل دهه 1900، کنراد شلمبرژر استفاده از مفهوم اندازهگیریهای الکتریکی برای نمودارگیری از سازندهای زیرسطحی را تصور کرد. و در سال 1927، او و برادرش مارسل اولین نمودارگیری مقاومت الکتریکی جهان را در فرانسه انجام دادند. (مقاومت، اندازه گیری میزان دشواری عبور جریان الکتریکی از سازند است.)
مهندسان و حفارها از لاگ چاه برای اندازه گیری ارتفاع سازند، ضخامت سازند، تخلخل، اشباع آب، دما، وجود نفت و/یا گاز، نفوذپذیری تخمینی و فشار مخزن استفاده می کنند. در نهایت تعیین می کنند که آیا یک چاه از نظر تجاری قابل دوام است یا خیر و آیا کیسینگ، سیمان کاری و تکمیل باید روی چاه اجرا شود؟
نمودار عمق را به صورت عمودی ترسیم می کنند و مقیاس اندازه گیری افقی می تواند به صورت خطی و/یا با لگاریتم نمایش داده شود. منحنیهای روی لاگ، که به آنها ردیابی، خوانش یا اندازهگیری نیز گفته میشود، میتواند با خطوط توپر، کوتاه یا نقطهچین برای رمزگشایی بین اندازههای مختلف در لاگ، نشان داده شود. بخش پایانی گزارش شامل کالیبراسیون ابزار برای قبل و بعد از انجام لاگ است که از صحت گزارش اطمینان حاصل می کند.
انواع لاگ های چاه
لاگ های اشعه گاما (GR) رادیواکتیویته سنگها را برای تعیین میزان شیل در سازند اندازه گیری می کنند و لاگ های صوتی تخلخل را با اندازه گیری سرعت حرکت امواج صوتی در سنگها اندازه گیری می کنند. لاگ های الکتریکی ویژگی های سازند، لاگ های مقاومتی نحوه حرکت الکتریسیته از میان سنگها و رسوبات را اندازهگیری میکنند. این عملیات برای مشخص کردن نوع سیال است. به طور مثال نفت و آب شیرین رسانای ضعیف الکتریسیته هستند، در حالی که آب های سازند شور هستند و به راحتی جریان الکتریسیته را هدایت می کنند.
لاگ های القایی در چاههایی استفاده می شود که از گل یا آب استفاده نمی کنند، بلکه از سیالات حفاری یا هوا مبتنی بر نفت استفاده می کنند که نارسانا هستند. لاگ القایی از برهمکنش مغناطیس و الکتریسیته برای تعیین مقاومت استفاده می کند.
لاگ های مربوط به پتانسیل خود به خودی (SP) نفوذپذیری سنگ در چاه را با محاسبه جریانهای الکتریکی ایجاد شده بین سیالات حفاری و آب سازند که در منافذ نگهداری می شود نشان می دهد. SP برای تعیین نوع سازند (شیل و ماسه سنگ) استفاده می شود.
روش های نمودارگیری چاه
Mud Logs به گل حفاری یا سیال حفاری مربوط است که برای شناوری مته و همچنین حذف کنده های حفاری (cutting) از چاه استفاده می شود. اطلاعات به دست آمده از نمودارگیری گل، لاگ های مربوط به حفاری، گزارش کنده های حفاری و گزارش ارزیابی را تکمیل میکند و همراه با لاگ های مربوط به چاههای مجاور برای تعیین تجاری بودن یک چاه استفاده میشود.
برای سالهای متمادی، هنگام حفاری برای بازیابی دادهها، ابزارهای ثبت چاه در فواصل زمانی معین به داخل چاه فرو میرفتند. با ظهور حفاری جهت دار، نمودارگیری چاه باید توسعه می یافت تا بتواند چاهی که عمودی نیست را ثبت کند. برای نمودارگیری در حین حفاری و اندازه گیری-در حین حفاری (MWD) ابزار نمودارگیری را در انتهای ستون حفاری قرار می دهند. به این ترتیب، حفارها می توانند بلافاصله از اطلاعات برای تعیین مسیر و آینده چاه استفاده کنند.
لاگ های مربوط به چاه های امروزی از گزارش های رایانه برای تفسیر فوری اطلاعات جمع آوری شده در حین حفاری استفاده می کنند. علاوه بر حفظ اندازهگیریها، این لاگهای پیچیده میتوانند حفارها را از خطرات آگاه کرده و دادهها را از طریق ماهواره به رایانههای خارج از سایت منتقل کنند.
کاربردهای متداول لاگ در صنعت نفت
تخمین هیدروکربن های قابل بازیافت
محاسبه اشباع هیدروکربنی
محاسبه تخلخل سنگ
تعیین توزیع اندازه منافذ در سازند تولید کننده (مخزن)
تخمین ضخامت خالص (ضخامت لایه هایی که در واقع نفت تولید می کنند)
تعیین درجه شوری آب
محل تماس نفت و آب در یک مخزن
نظارت بر حرکت سیال در مخزن
تشخیص شکستگی و خواص مکانیکی سنگ